کمپ نقشه برداری و ژئوماتیک - مهندس جمشید عبدالهیان

منظور از عرصه كه معمولاً همراه اعیانی بكار می رود قطعه زمینی است كه روی آن بنا پدید آورده اند یا به صورت اشجار یا به صورت محوطه اطراف بنا می باشد. برابر مقررات ثبتی كشور عرصه و اعیان بایستی دارای سند رسمی مالكیت باشند. بنابر این وقتی گفته می شود شش دانگ عرصه یك باغ در  این صورت نیاز به سند اعیانی نیز خواهد بود. چون كه این سند ناقص بوده و حتماً نیاز به سند اعیانی دارد.مثل باغات كرج كه اعیان مال یك شخص است و عرصه مال شخص دیگر و عكس آن نیز صادق است و اگر به سند اعیانی اشاره شد باید سند عرصه نیز وجود داشته باشد. لیكن اگر عنوان گردید شش دانگ باغ نیاز به سند جداگانه دیگری نمی باشد.

همچنین اغلب موقوفات، دو سند دارد: سند عرصه و سند اعیانی.

ملك اشخاص نیز ممكن است دارای دو سند باشد و این موضوع مختص موقوفات نیست. بایستی توجه داشته باشید كه زمین موقوفه قابلیت انتقال و فروش ندارد. در موقوفات برای اینكه منافع بدست آید باید در قالب عقد اجاره، منافع در قبال مال الاجاره به شخصی واگذار شود. شهر مقدس مشهد دراغلب نقاط موقوفه است. مگر3% الی 4%  آن كه عرصه تمامی آنها موقوفه آستان قدس رضوی می باشد.

یكی از قوانین كه بعد از انقلاب تصویب شد و بسیار تأثیر  گذار بود ماده واحده  قانون ابطال رقبات آب و اراضی موقوفه مصوب 1363 بود كه طبق ماده 1 آن املاك موقوفه ای  كه بدون مجوز شرعی به ملكیت اشخاص در آمده به وقفیت خود برمی گردد و كلیه اسناد مالكیت كه برای آنها صادر شده باطل و از درجه اعتبار ساقط است. از قوانین دیگری كه وقفیت ملك را مورد توجه قرار نداده بود قانون اصلاحات ارضی بود كه فرقی میان موقوفه و غیر موقوفه قائل نشد و قانون ابطال و رقبات آب و اراضی موقوفه اینگونه اراضی اصلاحات ارضی را مشمول دانست.